Rada Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali pozytywnie odnosi się do zapowiedzi zmian wskaźników jakości. Eksperci podzielają zdanie o znaczeniu wskaźników jakości w obszarach klinicznym, konsumenckim i zarządczym, podkreślając ich rolę w poprawie opieki nad pacjentami oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej. Rada Naukowa Ekspertów zobowiązuje się do wspierania implementacji wskaźników oraz zachęca do dalszego rozwoju metodologii pomiaru i monitorowania jakości, co będzie miało kluczowe znaczenie dla realizacji celów ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta.

W 2023 roku Rada Ekspertów oraz Grupy Robocze Koalicji na Rzecz Bezpieczeństwa Szpitali opracowały Zintegrowany Model Bezpieczeństwa Szpitali, który pozwala podnieść poziom bezpieczeństwa oraz zwraca uwagę na najważniejsze kwestie związane z jakością w placówkach medycznych. Zintegrowany Model Bezpieczeństwa Szpitali jest również odpowiedzią na uchwaloną ostatnio Ustawę o jakości
w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta z dnia 16 czerwca 2023 oraz spodziewanych do niej aktów wykonawczych, których realizacja, powinna przewidywać stworzenie wskaźników zarówno
w kwestii bezpieczeństwa pacjenta jak i personelu medycznego.

Wypracowane w ramach implementacji przepisów wskaźniki jakości powinny obejmować szerszy zakres obszarów np. wynikający z zintegrowanego modelu bezpieczeństwa szpitali z uwzględnieniem: odsetka sprzętu bezpiecznego, bezpiecznego podawania leków cytotoksycznych, bezpiecznego podawania i przepływu leków w placówkach medycznych, narażenia personelu na stresory oraz monitorowanie i zgłaszanie działań niepożądanych oraz zakażeń i czynników alarmujących i odsetka przeszkolonych pracowników vide diagram poniżej.

Zintegrowany Model Bezpieczeństwa Szpitali

Ważne, aby model był wdrażany na każdym poziomie funkcjonowania szpitali, od rozwiązań systemowych na poziomie centralnym systemowym i regulacyjnym aż po zespoły i personel medyczny pracujący w szpitalach. Podstawą bezpieczeństwa pacjenta jest zadbanie o bezpieczeństwo i dobrostan pracowników personelu medycznego oraz pracowników niemedycznych szpitali.

Uwzględniając europejskie systemy zarządzania jakością w szpitalach Rada Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali opracowała kryteria, które są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa personelu medycznemu i pacjentom. Wyróżniono siedem następujących obszarów:

• bezpieczne procedury i sprzęt,
• bezpieczne podawanie leków,
• bezpieczne podawanie leków cytotoksycznych,
• bezpieczeństwo pracowników (zdrowie psychiczne i stres),
• monitorowanie i zgłaszanie zdarzeń niepożądanych (elektroniczny rejestr zdarzeń
• niepożądanych),
• szkolenia pracowników,
• kontrolę zakażeń.

Rada Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali na podstawie obszarów uwzględnionych
w Zintegrowanym Modelu Bezpieczeństwa Szpitali rekomenduje uwzględnienie następujących wskaźników jakości, które pozwolą zadbać o bezpieczeństwo personelu medycznego:

Zakłucia i zranienia

• Wskaźnik liczby zgłoszonych ekspozycji zawodowych.

Wskaźnik dotyczy ilości zgłoszonych ekspozycji zawodowych na danym oddziale podczas wykonywania zadań przez personel medyczny. Zastosowanie tego wskaźnika umożliwi ciągłe śledzenie poziomu bezpieczeństwa w określonej placówce, skupiając się na zagrożeniu, jakie niesie za sobą ryzyko wystąpienia niechcianych zdarzeń, takich jak ekspozycja zawodowa. Źródłem danych są Rejestry Zranień i Zakłuć prowadzone w szpitalach oraz raporty szpitalnych komitetów ds. zakażeń. Rejestry powinny być prowadzone wyłącznie w formie elektronicznej i docelowo scentralizowane powinno odbywać się do jednego zbiorczego systemu dla wszystkich placówek. Analiza wskaźnika umożliwi monitorowanie oraz ograniczenie ilości zranień i zakłuć podczas zabiegów wykonywanych przez personel medyczny. Pożądana jest niska wartość wskaźnika, a jego wprowadzenie może przynieść wymierne efekty i korzyści, zarówno dla bezpieczeństwa, personelu medycznego, pacjentów, jak i całego systemu ochrony zdrowia. Zebrane informacje umożliwią również rekomendowanie wprowadzenia szczegółowych wytycznych w zakresie przeprowadzenia oceny ryzyka narażenia pracownika na ekspozycję zawodową oraz wprowadzenia działań naprawczych w tym zakresie. Wskaźnik ten można również rozszerzyć o monitorowanie liczby lub odsetek pracowników, którym zostały zlecone badania kontrolne w celu monitorowania narażenia na zakażenie HBV, HCV i HIV, analiza wyniku pozwoli stwierdzić, czy w placówce medycznej dochodzi do zakażeń spowodowanych przez zakłucia i zranienia.

Szkolenia personelu medycznego

• Wskaźnik Liczby / odsetek przeszkolonego personelu.

Niezbędne jest monitorowanie liczby przeszkolonego personelu medycznego, to kluczowy element dla zachowania bezpieczeństwa personelu medycznego oraz zapobieganiu narażeniu na eskpozycję zawodową. Warto monitorować też ewaluację szkoleń, umożliwiającą dokonanie analizy merytoryki i jakości szkoleń, które przyczyniają się do poprawnej
i bezpiecznej pracy personelu medycznego. Obserwacja wartości wskaźnika pozwoli
na wprowadzenie działań naprawczych w tym zakresie. Istotnym wskaźnikiem byłaby również dostępność szkoleń w wersji elektronicznej umożliwiających przeszkolenie pracownika
w każdym czasie.

Bezpieczeństwo personelu medycznego

• Wskaźnik monitorujący zakażenia szpitalne

Zakażenia szpitalne spowodowane różnymi drobnoustrojami i patogenami muszą być monitorowane przez pielęgniarki epidemiologiczne i zespoły ds. zakażeń szpitalnych. Należy wprowadzić wskaźnik, który pozwoli monitorować odsetek personelu medycznego narażonego na zakażenia, do których dochodzi w placówkach medycznych. Raportowanie alarmujących patogenów również powinno zostać scentralizowane w formie elektronicznej.

• Licznik = liczba zaraportowanych zakażeń
  mianownik-= liczba łóżek oraz
• Odsetek zakupionego sprzętu spełniającego kryteria sprzętu bezpiecznego w stosunku do całości sprzętu kupowanego przez szpital.

Jakość struktury

• Wskaźnik monitorujący wykorzystanie bezpiecznego sprzętu (igły, kaniule, systemy do pobierania krwi)

Bezpieczny sprzęt w szpitalach pozwala zapobiec zdarzeniom niepożądanym, w tym zranieniom i zakłuciom, pomiar wykorzystania bezpiecznego sprzętu powinien być dokonywany przy uwzględnieniu liczby bezpiecznego sprzętu i liczby sprzętu bez zabezpieczenia, który znajduje się w jednostce.

• Licznik = liczba bezpiecznego sprzętu (igły, kaniule, systemy próżniowego pobierania krwi)
  mianownik-= liczby sprzętu bez zabezpieczenia (igły, kaniule, system tradycyjnego pobierania krwi).

 Wystąpienia sepsy na 100 wypisanych pacjentów

• Wskaźnik występowania sepsy na 100 pacjentów mierzy, ile przypadków sepsy wystąpiło wśród pacjentów. Dzięki niemu możemy ocenić, jak często sepsa pojawia się wśród osób leczonych w określonej placówce medycznej. Jest to wskaźnik alarmujący, który może wskazać na potrzebę wprowadzenia zmian w procedurach medycznych lub szkoleniu personelu.
• Wskaźnik wystąpienia sepsy na 100 wypisanych pacjentów.
  
  

Analogicznie wskaźniki mogłyby być utworzone np. dla obszarów dotyczących liczby zaobserwowanych błędów w podawaniu leków w przeliczeniu na liczbę łóżek.

Bardzo ważnym elementem procesu raportowania powinny być również proponowane przez jednostkę badaną plany naprawcze, czyli np. aktualizacja procedur i doszkolenie personelu, zwiększenie udziału sprzętu bezpiecznego w zakupach szpitalnych lub np. wdrożenie technologii pozwalających zminimalizować błędy jak np. cyfrowe systemy obiegu leków w szpitalach, odpowiednie oznaczanie i monitorowanie leków w obiegu, lub inne zmiany sprzyjające poprawie jakości struktury.

Jakość opieki zdrowotnej jest podstawowym wymiarem wydajności systemu opieki zdrowotnej.
Jakość w opiece zdrowotnej oznacza, że świadczona opieka jest:

• Skuteczna: osiąganie pożądanych wyników, biorąc pod uwagę prawidłowe świadczenie usług opieki zdrowotnej opartych na dowodach wszystkim, którzy mogliby z nich skorzystać, ale nie tym, którzy nie odnieśliby korzyści
• Bezpieczna: ograniczająca szkody wyrządzone podczas świadczenia usług opieki zdrowotnej.
• Zorientowana na pacjenta: umieszczenie pacjenta/użytkownika w centrum procesu świadczenia opieki zdrowotnej.

Rada Ekspertów podkreśla fundamentalne znaczenie wskaźników jakości dla oceny i ulepszania standardów opieki zdrowotnej. Eksperci zwracają uwagę, że starannie opracowane wskaźniki umożliwią rzetelną analizę efektywności i bezpieczeństwa świadczonych usług. Wskaźniki jakości to miary liczbowe, takie jak wartości procentowe lub wskaźniki, które wskazują na jakość i bezpieczeństwo procesów, organizacji i wyników opieki zdrowotnej. Wskaźniki jakości powinny podlegać kryteriom określonym w rozporządzeniu w sprawie wskaźników jakości towarzyszącemu Ustawie o Jakości oraz w opracowanych wytycznych, a także we wszelkich działaniach zmierzających do audytu jednostek przechodzących akredytacje i autoryzację.

Takie podejście ma na celu nie tylko poprawę bezpieczeństwa i jakości opieki, ale również zapewnienie, że działania podjęte w sektorze zdrowia są mierzalne i skupione na konkretnych, pozytywnych wynikach dla pacjentów.